خانواده و جنسیت
میثم محمدی؛ امیر رستگارخالد
دوره 26، شماره 2 ، بهار 1394، ، صفحه 159-180
چکیده
براساس دادههای منتشر شده از سوی سازمآن‌های مختلف جمعیتشناختی، نرخ باروری در بسیاری از کشورهای جهان و از جمله در ایران در حال کاهش است. این امر می‌تواند ناشی از دلایل متعددی باشد. با وجود این، دگرگونیهای فرهنگی طی چند دهه اخیر، در میان سایر تغییرات، بیشتر از همه خودنمایی می‌کنند: رشد فردگرایی، ...
بیشتر
براساس دادههای منتشر شده از سوی سازمآن‌های مختلف جمعیتشناختی، نرخ باروری در بسیاری از کشورهای جهان و از جمله در ایران در حال کاهش است. این امر می‌تواند ناشی از دلایل متعددی باشد. با وجود این، دگرگونیهای فرهنگی طی چند دهه اخیر، در میان سایر تغییرات، بیشتر از همه خودنمایی می‌کنند: رشد فردگرایی، تغییرات مذهبی، رشد سکولاریسم و دگرگونی در ارزش های خانوادگی، در زمره مهمترین تحولاتی قرار دارند که میتوان ارتباط آنها را با باروری بررسی کرد. هدف از این پژوهش، مطالعه رابطه تحولات فرهنگی در حوزههای فردی، خانوادگی و مذهبی با تغییرات نرخهای باروری در مراکز استآن‌های ایران است. دادههای مربوط به این تحولات فرهنگی از یافتههای پیمایش ارزش‌ها و نگرشهای ایرانیان در سال 1380 استخراج شده است. برای به‌دست آوردن نرخهای باروری عمومی در این سال نیز، میزآن‌های باروری در سال 1375، براساس روش "فرزندان خود" به دادههای استاندارد برای سال 1380 تبدیل شده است. برایناساس، روش تحقیق در این مطالعه، از نوع تحلیل ثانوی است. نتایج پژوهش نشان داد که رابطه کاملاً معناداری میان متغیرهای فردگرایی، دینداری، سکولاریسم و ارزشهای خانوادگی در میان مراکز استانی ایران با نرخهای باروری در این استان‌ها وجود دارد؛ بهاین معنا که هر چه میزان دینداری شهرها بیشتر، سطوح سکولاریسم و فردگرایی کمتر، میزان توجه به ارزشهای خانوادگی بیشتر باشد، نرخ باروری در آن شهرها بیشتر است و برعکس، دینداری کمتر، سکولاریسم و فردگرایی بیشتر و توجه به ارزشهای خانوادگی کمتر، با نرخهای پایین باروری رابطهای مثبت و همسو دارند.
فرهنگ
مازیار جعفری؛ لیلا پرنیان؛ لیلا پرنیان؛ بیژن خواجه‌نوری
دوره 24، شماره 4 ، زمستان 1392، ، صفحه 43-66
چکیده
این مطالعه به بررسی ارتباط جهانی شدن فرهنگی (با تأکید بر سبک زندگی) و گرایش فردگرایی و جمع‌گرایی جوانان شهر شیراز پرداخته است . پس از مرور مطالعات انجام شده و نظریه‌های موجود در رابطه با متغیرهای مستقل و وابسته ، چارچوب نظری ترکیبی با توجه به نظریه گیدنز و نظریه فردگرایی ـ جمع‌گرایی تریاندیس تدوین شد. روش این تحقیق ...
بیشتر
این مطالعه به بررسی ارتباط جهانی شدن فرهنگی (با تأکید بر سبک زندگی) و گرایش فردگرایی و جمع‌گرایی جوانان شهر شیراز پرداخته است . پس از مرور مطالعات انجام شده و نظریه‌های موجود در رابطه با متغیرهای مستقل و وابسته ، چارچوب نظری ترکیبی با توجه به نظریه گیدنز و نظریه فردگرایی ـ جمع‌گرایی تریاندیس تدوین شد. روش این تحقیق پیمایشی و ابزار پرسشنامه بود. در همین راستا، تعداد 533 نفر از جوانان با استفاده از نمونه‌گیری تصادفی سهمیه‌ای چند مرحله‌ای انتخاب شدند. یافتههای مستخرج از چهار مدل رگرسیون چند متغیره نیز نشان داد که متغیرهای: سبک زندگی فراغتی ـ مدرن و سبک زندگی مجازی 58 درصد از تغییرات متغیر فردگرایی عمودی و متغیرهای: سبک زندگی فراغتی ـ مدرن و سبک زندگی فرهنگی ـ اجتماعی بر روی هم 8/15 درصد از تغییرات متغیر فردگرایی افقی را تبیین کردند. برای متغیر جمع‌گرایی افقی نیز دو متغیر: سبک زندگی معطوف به مدیریت بدن (بعد ظاهر) و سبک زندگی فراغتی ـ سنتی وارد معادله شده و 5/2 درصد از تغییرات فردگرایی افقی را تبیین کردند. دو متغیر سبک زندگی مذهبی ـ سنتی و سبک زندگی مجازی نیز به میزان 3/44 درصد متغیر جمع‌گرایی عمودی کل را تبیین کردند.
فرهنگ
سید علی هاشمیان فر؛ مولود هاشمی
دوره 24، شماره 1 ، تابستان 1392، ، صفحه 153-176
چکیده
ظهورجامعة مصرفی به واسطة فزونی کالاهای مادی از یک سو و دموکراتیزه شدن مصرف و عمومیت یافتن آن از سوی دیگر، به انتخابی شدن زندگی روزمره می‌انجامد و همین امر نشان دهندة اهمیت روزافزون سبک زندگی در جامعة معاصر است. عامل مذهب نقش مهمی در گزینش سبک زندگی دارد. دین نه تنها مردم را نسبت به برخی از سبک‌های زندگی در قیاس با سبک‌های زندگی دیگر ...
بیشتر
ظهورجامعة مصرفی به واسطة فزونی کالاهای مادی از یک سو و دموکراتیزه شدن مصرف و عمومیت یافتن آن از سوی دیگر، به انتخابی شدن زندگی روزمره می‌انجامد و همین امر نشان دهندة اهمیت روزافزون سبک زندگی در جامعة معاصر است. عامل مذهب نقش مهمی در گزینش سبک زندگی دارد. دین نه تنها مردم را نسبت به برخی از سبک‌های زندگی در قیاس با سبک‌های زندگی دیگر ترغیب می‌نماید، بلکه می‌تواند تأثیر قابل ملاحظه‌ای در کنترل فرهنگ مصرفی و سبک‌های زندگی مصرفی داشته باشد. در جامعه ایران علاوه بر دینداری، متغیر عرفی شدن نیز بسیار حائز اهمیت است، چرا که افراد به ویژه جوانان، متأثر از فرآیند نواندیشی و نوگرایی هستند و به برداشت‌های شخصی از دین در رفتارشان استناد می‌کنند.در این مقاله با استفاده از نظریه عرفی شدن شجاعی زند، به بررسی نمودهای عرفی شدن دین در سبک زندگی جوانان شهر اصفهان می پردازیم. این مطالعه از نظر کنترل شرایط پژوهش یک بررسی پیمایشی، از نظر وسعت، پهنانگر و از نظر زمانی، مقطعی و نمونه‌گیری آن سهمیه‌ای چند مرحله‌ای است که بر اساس فرمول کوکران، 385 نفر هستند. نتایج حاصل از آزمون چند متغیره نشان داد که متغیرهای مستقل 33 درصد از واریانس متغیر وابسته را تبیین کرده‌اند که بر اساس اولویت عبارتند از: تغایر نقش‌ها، فردگرایی و تغییر ارزش‌ها.
مسائل اجتماعی ایران
علیرضا محسنی تبریزی؛ مجتبی صداقتی فرد
دوره 22، شماره 3 ، پاییز 1390، ، صفحه 1-22
چکیده
در این پژوهش فرضیه هایی در مورد بی تفاوتی اجتماعی در شهر تهران به آزمون نهاده شد. اهداف این پژوهش، شناسایی چگونگی پدیدۀ یادشده در جامعۀ آماری، و سنجش همبستگی آن با برخی متغیرهای مؤثر به منظور سنجش میزان اثر گذاری هر یک از آنها بر بی تفاوتی اجتماعی بود. با روش پیمایش، و اجرای ابزار پژوهش بر روی نمونه ای با حجم850 نفر در شهر تهران یافته ...
بیشتر
در این پژوهش فرضیه هایی در مورد بی تفاوتی اجتماعی در شهر تهران به آزمون نهاده شد. اهداف این پژوهش، شناسایی چگونگی پدیدۀ یادشده در جامعۀ آماری، و سنجش همبستگی آن با برخی متغیرهای مؤثر به منظور سنجش میزان اثر گذاری هر یک از آنها بر بی تفاوتی اجتماعی بود. با روش پیمایش، و اجرای ابزار پژوهش بر روی نمونه ای با حجم850 نفر در شهر تهران یافته ها نشان داد؛ میان متغیرهای قومیت، شغل، و تحصیلات از صفات زمینه ای تفاوت وجود دارد و بین تمامی متغیرهای مستقل اصلی، یعنی؛ بی هنجاری(آنومی)، اعتماد اجتماعی، اثربخشی اجتماعی، رضایت اجتماعی، محرومیت نسبی، فردگرایی، تحلیل هزینه-پاداش، و التزام مدنی با بی تفاوتی اجتماعی رابطۀ معنی داری بدست آمد. در نتایج حاصل از تحلیل چندگانه، مشخص شد که حدود 40/0 درصد تغییرات در بی تفاوتی اجتماعی به وسیلۀ مجموع پنج متغیر مستقل قابل تبیین است. بر اساس یافته های بدست آمده در این مطالعه، می توان استنتاج کرد که بی تفاوتی اجتماعی در شهروندان تهرانی در میزانی بالاتر از حد متوسط وجود دارد و سطح آن به ترتیب با نوسانات پنج متغیر التزام مدنی، فردگرایی، بی هنجاری، رضایت اجتماعی، و محرومیت نسبی تغییرمی کند.
مسائل اجتماعی ایران
وحید قاسمی؛ فریدون وحیدا؛ رسول ربانی؛ زهرا ذاکری
دوره 21، شماره 1 ، بهار 1389، ، صفحه 43-68
چکیده
«نوگرایی»و«طبقه اجتماعی» هر دو مقولاتی هستند زاییده نظام سرمایه داری غرب که هر کدام به طریقی منجر به ایجاد چالشهایی در جامعه می گردند.هدف از بحث حاضر تبیین تضاد بین سنت و نوگرایی بر مبنای یکی از زمینه های اصلی تضاد در جامعه یعنی تضاد طبقاتی است به بیان دیگرمقاله حاضر درپی آن است که نشان دهد یکی از عوامل به وجود آورنده یا ...
بیشتر
«نوگرایی»و«طبقه اجتماعی» هر دو مقولاتی هستند زاییده نظام سرمایه داری غرب که هر کدام به طریقی منجر به ایجاد چالشهایی در جامعه می گردند.هدف از بحث حاضر تبیین تضاد بین سنت و نوگرایی بر مبنای یکی از زمینه های اصلی تضاد در جامعه یعنی تضاد طبقاتی است به بیان دیگرمقاله حاضر درپی آن است که نشان دهد یکی از عوامل به وجود آورنده یا تشدید کننده تضاد بین نظام سنتی جامعه و ارزشهای نوگرایانه، تضاد موجود در نحوه نگرش، بینش و نظام ارزشی افراد متعلق به طبقات مختلف اجتماعی می باشد و در نتیجه می توان با کاهش فاصله طبقاتی، تضاد بین نگرشهای موجود در زمینه سنت گرایی و نوگرایی را نیز کاهش داد.
این موضوع در قالب دو حوزه کلان جامعه شناختی قابل تبیین است: 1) مکتب تضاد که ویژگیهای جامعه مدرن را پیامدهای گریز ناپذیر جامعه صنعتی، نظام سرمایه داری و روابط اقتصادی حاکم بر جامعه می داند 2)جامعه شناسی شناخت که در پی تبیین زمینه های اجتماعی شکل گیری آگاهی مدرن است.
طی یک پژوهش میدانی نوگرایی در نه شاخص عقلانیت، سودجویی، مصرف گرایی، انتقاد گری، فردگرایی، آزادیخواهی، نگرش دموکراتیک، عرفی شدن و علم گرایی، در قالب طیف لیکرت، مورد سنجش قرار گرفته که از مجموع نمرات افراد در هر یک از این شاخصها، نمره کل نوگرایی آنها به دست می آید. بدین منظور382 نمونه به شیوه سهمیه ای از بین شهروندان ساکن مناطق ده گانه شهر اصفهان مورد مطالعه قرار گرفتند. تعلق طبقاتی افراد مورد مطالعه نیزبراساس شاخصهای درآمد،تحصیلات،شغل، منطقه محل سکونت و مالکیت مسکن و خودروتعیین گردید ودر نهایت از تحلیل رابطه بین طبقه اجتماعی و نوگرایی نتایج زیر به دست آمد:
بین طبقه اجتماعی و عقلانیت با سطح معنی داری بالا و سطح خطای کمتر از 5 درصد، رابطه معنی دار مشاهده شد.
بین طبقه اجتماعی و سودجویی رابطه معنی دار مشاهده نشد و بین سایر شاخصها با طبقه اجتماعی نیز رابطه معنی دار است. مقایسه میانگین نمرات طبقات مختلف به صورت دوبه دو، طی آزمون توکی، نشان می دهد که دو طبقه بالا و پایین بیشترین میزان اختلاف را در نگرش به شاخصهای نوگرایی دارند و طبقه متوسط بینشی نزدیک به طبقات بالا دارد. در کل می توان گفت هر چه طبقه اجتماعی بالاتر باشد نگرش افراد نسبت به نوگرایی نیز مثبت تر خواهد بود و می توان امیدوار بود که کاهش فاصله طبقاتی، گامی مؤثر به سوی ایجاد جامعه ای مدرن باشد.
