تحلیل آماری بر روند گسترش ناموزون کاربری شبکه معابر در شهر اصفهان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه جغرافیای دانشگاه اصفهان

چکیده

از بین کاربری های شهری، فضاهای سبز بخشی از پیکره با اهمیت شهرها هستند که به عنوان بخش جاندار ساخت کالبدی شهر، تلقی می شوند و در هماهنگی با بخش بیجان کالبد شهر ، بافت و سیمای شهر را تشکیل می دهند. اما با توجه به نقش و جایگاه گسترش فضاهای سبز در شهرها ، طی سالهای اخیر در بیشتر شهرهای ایران از جمله شهر زیبای اصفهان که روزگاری به عنوان الگوی باغشهر اسلامی و شهری با سرانه ایده آل فضای سبز در دنیا مطرح بود، به جای گسترش فضاهای سبز، به توسعه فضاهای کالبدی- مسکونی ، تجاری ، شبکه معابر ، پارکینگ و ... پرداخته شده است. این در حالی است که بر اساس طرح بازنگری طرح تفصیلی شهر اصفهان ، از میان کاربریهای اولویت دار ، کاربری فضای سبز در اولویت اول و کاربری شبکه معابر در اولویت ششم برنامه ریزی قرار دارد. متأسفانه دیدگاه حاکم فعلی، نگرش تک بعدی به برنامه ریزی و ترکیب کاربریها دارد و ارتباط فضاهای شهری با یکدیگر تقریباً فراموش شده است. در شرایط کنونی بسیاری از برنامه ریزان شهری بر گسترش معابر و پارکینگ جهت حل مشکلات ترافیکی اعتقاد دارند، اما با توجه به تقاضای بالای سفر، خرید و تملک آسان خودرو ، علاقه شهروندان به استفاده از خودروشخصی و افزایش روزافزون سفرهای شهری، بواسطه دسترسی نامناسب به خدمات شهری،گسترش خیابان و تبدیل بافتهای شهری به گذرهای عبوری و اختصاص درصد قابل توجهی از بودجه سازمانهای متولی امور شهری به ساخت خیابان ، بزرگراه و پارکینگ،تا چه زمانی می تواند پاسخگو باشد و آیا وقت آن نرسیده که برنامه ریزی سنتی کاربری اراضی شهری کنار گذاشته شود ؟ اگر روند فعلی امتداد یابد ، دیرزمانی نخواهد گذاشت که اگر از آسمان به شهر اصفهان بنگریم آن را شهری با زنجیره ای از خیابان های سیاه خواهیم دید نه یک شهر با زنجیره ای از فضاهای سبز. بنابراین این مقاله با دیدگاه مقایسه ای- تحلیلی به روند افزایش بی رویه شبکه معابر و پارکینگ و در مقابل کاهش فضاهای سبز در شهر اصفهان می پردازد و در پایان با بهره گیری از مولفه های نوین برنامه ریزی کاربری اراضی شهری ، راهکارهایی در راستای حل این معضل شهری ارائه می‌دهد. نتایج تحقیق نشان می دهد که دلیل اصلی ترافیک اصفهان،به بالا بودن تقاضای سفر شهری ، فرهنگ ترافیکی شهروندان و نرخ بالای تولید و جذب سفر شهری مربوط است و گسترش خیابان و بزرگراه چاره ساز نبوده و نباید توسعه بزرگراهها و خیابان های شهری جایگزین فضاهای سبز شهری شود.     

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Nowadays Isfahan! Green space city? Or black highway city?

نویسنده [English]

  • Masoud Taghvaei
Associate Professor, Department of Geography, University of Isfahan
چکیده [English]

In between urban land use, green spaces are part of the frameworks of the cities, which we refer to as the animate part of the framework structure of the city, and in correlation with inanimate part of the city; they create the texture and appearance of it. But according to importance of expansion of green space in cities, instead of the development and expansion of these spaces in isfahan which was someday regarded as the model of Islamic garden –town with appropriate green space, the focus in the recent years have been more on the development of framework- residential, commercial, structures and roads, parking lots etc. but among the prior ones and roads have the sixth rank in planning. Therefore, it is clear that the current approach has a one – dimensional theory for planning and using all these users and the relation between these spaces with each other has been almost forgotten. For instance, in the current conditions, many of city planners focus on development of cross over and streets to diminish traffic, but regarding the high demands for travel, volume of automobile arrival, easy automobile buying and owning, the preference of citizens for using personal cars and the gradual increase in urban travels due in appropriate access to urban services, the expansion of streets and changing urban textures in to cross avers and devoting a substantial part of urban budgets to creating roads, highways , autobahns and parking lots, to what extent we can have control over cities , and isn’t it the time take aside the conventional planning for urban lands and do something to solve these problems? If the current process continues, soon in looking downward from the sky to this city, well see a black city with black links connected together, not a green city with green links connected together .so this paper analyzes the irregular increase in roads and crossovers and parking lots with a comparing – analyzing method and in turn studies the green spaces with a statistical method and finally provides some procedures to solve this problem, using modern components of urban planning.

کلیدواژه‌ها [English]

  • land use planning
  • parking lots
  • urban traffic
  • road and crossovers. Green space
1-     اذانی، مهری (1381 ) توسعة پایدار شهری، مطالعة موردی: شهر اصفهان، رسالة دورة دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری،: دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، گروه جغرافیا، دانشگاه اصفهان .
2-     ایمانی، محمد رضا، (1373 )،جنگلکاری ضرورت اجتناب ناپذیر محیط زیست، فصلنامه علمی فضای سبز، شماره 7، تهران.
3-     بهبهانی، حمید و شاهی، جلیل( 1374)، روشهای پیش بینی سفرهای شهری، انتشارات دانشگاه یزد .
4-     بهرام سلطانی، کامبیز، (1371)، مجموعه مباحث وروشهای شهرسازی، (محیط زیست)، مرکز مطالعات معماری و شهرسازی ایران، چاپ اول .تهران .
5-     ثابتی‌راد، عباس، (1387)، گسترده و بی‌مهار در تو در توی شهر، مدیریت ترافیک، روزنامه همشهری، تهران.
6-     حکمتی، جمشید (1372) نقش فضای سبز و اهمیت آن در زندگی انسان، فصلنامه علمی فضای سبز، شماره 5 و 6، سال دوم، تهران
7-     رهنمایی، محمد تقی، (1371)، توانهای محیطی ایران، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، تهران .
8-     زنگی آبادی، علی و مختاری ملک آبادی، رضا(۱۳۸۴ )، شهرها، فضای سبز و رویکردی نوگرایانه به ابعاد انسانی طراحی، ماهنامة پیام سبز، شمارة ۴۲، تهران .
9-     زنگی آبادی علی و رخشانی نسب، حمیدرضا (1388) تحلیل آماری‐ فضایی نماگرهای توسعة فضای سبز شهری، مطالعة موردی: مناطق شهری اصفهان، مجلة محیط شناسی، سال سی و پنجم،شمارة ٤٩، تهران .
10- زیاری، کرامت الله، (1378 )، اصول و روش های برنامه ریزی منطقه ای، انتشارات دانشگاه یزد، یزد .
11- سازمان حمل و نقل ترافیک شهرداری اصفهان (1387)، گزارش آماری منتشر نشده، شهرداری اصفهان، اصفهان .
12- سرچ چرمایف و کریستفر الکساندر (1371)،عرصه زندگی جمعی و زندگی خصوصی، ترجمه مزینی، منوچهر،انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، تهران .
13- سعیدنیا، احمد، (1379 )، فضاهای سبز شهری، کتاب سبز شهرداری ها، مرکز مطالعات برنامه ریزی شهری، جلد نهم . 
14- سعیدنیا، احمد،(1378 )، کاربری زمین شهری، جلد دوم، انتشارات مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهری تهران.
15- سلطانی، لیلا (1385)، کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در کاهش تقاضای سفرهای شهری، به راهنمایی زنگی آبادی، علی، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، گروه جغرافیا، دانشگاه اصفهان
16- سلیمانی، محسن و رسول(1381 )، سبز راه، عنصر شهری چند منظوره، ماهنامه شهرداریها، شماره 36، تهران .
17- شهابیان، پویان (1383)، خطر سواره در تقاطع دوچرخه ها، ماهنامه شهرداریها، سال پنجم، شماره 58، تهران
18- شهیدی، محمد حسن (1383)، چالشهای فرا روی مدیریت پایدار حمل و نقل، ماهنامه شهرداریها، انتشارات سازمان شهرداریها و دهداریهای کشور، تهران .
19- فرح، حبیب،(1385)، هماوایی نورورنگ درفضای شهری، نشریه هنرهای زیبا، شماره27، تهران .
20- مجتهدی، احمد (۱۳۷۹ )، میدان نقش جهان و فضای سبز پیرامون آن در عصر صفوی، مجلة علوم انسانی دانشگاه سیستان و بلوچستان، شمارة ۱۰، زاهدان .
21- مجنونیان، هنریک، (1369)، درختان و محیط زیست، انتشارات سازمان حفظ محیط زیست، تهران .
22- مختاری ملک آبادی، رضا، ( 1386 )، تاثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر برنامه ریزی کاربری اراضی فرهنگی – تفریحی در شهر اصفهان، به راهنمایی ضرابی، اصغر و تقوایی، مسعود، پایان نامه دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، گروه جغرافیا، دانشگاه اصفهان .
23- مهندسین مشاور نقش جهان پارس(1386)، گزارش آماری طرح تفصیلی و طرح بازنگری طرح تفصیلی شهر اصفهان، دفتر برنامه ریزی، طراحی و توسعه شهری حوزه معاونت شهرسازی و معماری، شهرداری اصفهان . اصفهان .
www.hamshahrionline.ir